राष्ट्रपतीचे अधिकार आणि कार्य|MPSC Polity Notes

राष्ट्रपती बद्दल माहिती

<

➤राष्ट्रपती हा भारतीय संघराज्यीय पद्धती नुसार मुख्य कार्यकारी प्रमुख असतो.
➤संपूर्ण देशातील सर्वच कामे फक्त राष्ट्रपती च्या नावाने होत असतात.
➤हि सर्व कार्य पंतप्रधान जरी सांभाळत असला तरी तो अंतिम सही साठी राष्ट्रपती वर अवलंबून असतो.
➤ भारतीय राज्यघटनेच्या भाग 5 मधील कलम ५२ ते ६२ मध्ये राष्ट्रपती बद्द्द्ल सर्व तरतुदी दिलेल्या आहेत.
➤ राष्ट्रपती सर्व संरक्षक दलाचे प्रमुख म्हणून काम बघत असतात.

राष्ट्रपती ला कोण निवडून देते?

➤ कलम ५४ नुसार, राष्ट्रपतीची निवडणूक एका निर्वाचकगणाकडून (Electoral College) होते,त्यामध्ये पुढील सदस्य असतात

• संसदेच्या दोन्ही सभागृहांचे निर्वाचित सदस्य
• राज्यांच्या विधानसभांचे निर्वाचित सदस्य.
• दिल्ली व पुदुचेरी या केंद्रशासित प्रदेशांच्या विधानसभांचे निर्वाचित सदस्य. (ही तरतूद घटनेच्या ७० व्या दुरूस्तीने (१९९२) समाविष्ट करण्यात आली.)

राष्ट्रपती पदाच्या पात्रता कोणत्या असतात?

➤ कलम ५८ नुसार, राष्ट्रपती पदासाठी पात्र ठरण्यासाठी व्यक्तीने पुढील अर्हता धारण केल्या पाहिजे:

• तो भारतीय नागरिक असावा.
• त्याने वयाची ३५ वर्षे पूर्ण केलेली असावी.
• तो लोकसभा सदस्य म्हणून निवडून येण्यास पात्र असावा.
• तो भारत सरकार किंवा कोणतेही राज्य सरकार किंवा कोणताही स्थानिक प्रधिकारी किंवा इतर कोणताही सार्वजनिक प्राधिकारी, यांच्या नियंत्रणाखालील कोणतेही लाभाचे पद धारण करणारा नसावा

राष्ट्रपती वर महाभियोग कसा लावतात?

➤कलम ६१ मध्ये राष्ट्रपतींवर महाभियोग लावून त्यांना पदमुक्त करण्याची पद्धत दिलेली आहे

➤ महाभियोग केवळ 'घटना भंग या एकाच कारणावरून लावता येतो

• राष्ट्रपतीवर महाभियोग लावण्यासाठी घटनाभंगाचा दोषारोप संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाकडून करण्यात येऊ शकतो.
• राष्ट्रपतीवरील दोषारोपाचा प्रस्ताव ठरावाच्या स्वरूपात मांडावा लागतो.
• असा ठराव मांडण्यापूर्वी पुढील अट पूर्ण करावी लागते: ठराव मांडण्याचा हेतू दर्शविणारी त्या सभागृहातील एकूण सदस्यसंख्येच्या किमान १/४ सदस्यांनी स्वाक्षरी केलेली लेखी नोटीस किमान १४ दिवस आधी सभागृहात मांडावी लागते.
• त्यानंतर दोषारोपाचा प्रस्ताव असलेला ठराव त्या सभागृहामध्ये एकूण सदस्यसंख्येच्या २/३ बहुमताने पारित होणे गरजेचे असते

Powers and Functions of the President-राष्ट्रपती चे अधिकार आणि कार्य कोणते असतात?

राष्ट्रपतीचे अधिकार व त्यांची कार्ये

• कार्यकारी अधिकार
• कायदेविषयक अधिकार
• वित्तीय अधिकार
• न्यायीक अधिकार
• परराष्ट्र विषयक अधिकार
• लष्करी अधिकार
• आणीबाणीविषयक अधिकार

राष्ट्रपती संबंधित कलमे आणि प्रावधान

➤ MPSC आणि सर्वच स्पर्धा परीक्षा देणाऱ्या मुलांसाठी हा उपयुक्त भाग आहे यातून महत्वाची प्रश्न विचारल्या जातात,या पाठाचा जास्तीत जास्त सराव करण्यासाठी Download करून ठेवा.

Download राष्ट्रपतीचे अधिकार आणि कार्य|MPSC Polity Notes In PDF