राजर्षी शाहू महाराज जीवन आणि कार्य

➤आधुनिक महाराष्ट्राच्या इतिहासात कोल्हापूर येथील राजर्षी शाहू महाराजांचे नाव विशेष उल्लेखनीय ठरते.
➤राजर्षी शाहू महाराजांनी आपल्या राज्यात सामाजिक, शैक्षणिक आणि आर्थिक क्षेत्रात भरीव स्वरूपाच्या सुधारणा करून लोककल्याण करण्याचा प्रयत्न केला.
➤ बहुजन समाजाची पारंपरिक बंधनातून सुटका करणे, त्यांना सुशिक्षित बनविणे, त्यांच्यात जागृती घडवून आणणे आणि त्याना प्रगत बनविण्यासाठी प्रयत्न करणे हे त्यांनी आपले कर्तव्य मानले
➤ कोल्हापूर संस्थानाचा राज्यकारभार पाहण्यासाठी दत्तक घेण्याची आवश्यकता निर्माण झाली.
➤ चौथे शिवाजी महाराज यांच्या पत्नी आनंदीबाईसाहेब यांनी घाटगे घराण्यातील जयसिंगराव आबासाहेब घाटगे यांचे पुत्र यशवंतराव यांना १७ मार्च १८८४ रोजी दत्तक घेतले.
➤ दत्तक घेतल्यानंतर यशवंतरावांचे नाव शाह छत्रपती असे ठेवण्यात आले, हेच राजर्षी शाहू महाराज होत

राजर्षी शाहू महाराज यांची वैयक्तिक माहिती

राजर्षी शाहू महाराज आणि वेदोक्त प्रकरण

➤राजर्षी शाहू महाराज धार्मिक प्रवृत्तीचे होते. ते नियमित पूजा-अर्चा करीत असत
➤दररोज पंचगंगा नदीवर जात असत. पूर्वापार प्रथेप्रमाणे महाराज ऑक्टोबर १८९९ मध्ये कार्तिक महिन्यात पंचगंगा नदीवर स्नानास गेले.
➤नारायण भटजी हे स्वतः स्नान न करताच वेदोक्त मंत्राऐवजी पुराणोक्त मंत्र उच्चारत होते
➤ महाराजांनी त्यांना जाब विचारला. त्यावर त्यांनी उत्तर दिले, “शूद्राला पुराणोक्त मंत्र सांगावे लागतात. वैदिक मंत्र म्हणते वेळीच स्नानाची आवश्यकता असते; परंतु या शूद्रांना पुराणोक्त पद्धतीचा अनुग्रह करावयाचा असल्याने मला स्नानाची आवश्यकता नाही.
➤या वरून महाराजांनी कुर्तकोटी यांना पुरोहित केले
➤मराठा पुरोहित तयार करण्याचे विद्यापीठ काढले
➤

राजर्षी शाहू महाराज यांची लोकोपयोगी कामे

➤राजर्षी शाहू महाराज यांनी सत्यशोधक समाजाच्या शाखा कोल्हपुर मध्ये स्थापन केल्या
➤आर्य समाजाची स्थापना
➤ कुलकर्णी वतने नष्ट करून तलाठी पद निर्मिती केली
➤विविध कलांना राजाश्रय दिला
➤गुळाची बाजारपेठ कोल्हापुरात स्थापन केली
➤जाती तील मुलांसाठी होस्टेल बांधली , मराठा होस्टेल ,दलित होस्टेल

राजर्षी शाहू महाराज आणि अखिल भारतीय बहिष्कृत समाज परिषद नागपूर

➤वि.रा.शिंदे यांनी सरकार ला सांगितले होते कि दलितांचे प्रतिनिधी विधिमंडळ सभासदांनी निवडावे न कि संस्थांनी.
➤या वर आंबेडकर यांनी दलितांसाठी हि सभा घेतली ह्यात शाहू महाराजांनी पाठींबा दिला

राजर्षी शाहू महाराज यांचे जीवन दर्शन

➤ वरील सर्व माहिती हि MPSC च्या पूर्व मुख्य आणि मुलाखत या सर्व स्तरावर उपयोगी पडणारी आहे

Download राजर्षी शाहू महाराज जीवन आणि कार्य In PDF