महर्षी कर्वे जीवन आणि कार्य

➤ महर्षी धोंडो केशव कर्वे (केसोपंत) यांचा जन्म १८ एप्रिल १८५८ रोजी रत्नागिरी जिल्ह्यात चिखली या खेडेगावात झाला.
➤ हे गाव मुरूडपासून १५ मैलावर आहे. त्यांची घरची परिस्थिती अत्यंत गरिबीची होती.
➤ मुंबई येथे रॉबर्ट मन हायस्कूलमध्ये इयत्ता पाचवीत प्रवेश घेतला. इ.स. १८८१ मध्ये ते मॅट्रिक परीक्षा उत्तीर्ण झाले

महर्षी कर्वे यांची वैयक्तिक माहिती

महर्षी कर्वे यांची विवाह्त्तेजक संस्था

➤ 31 डिसेंबर १८९३ रोजी वर्धा येथे विधवा विवाहोतेजक मंडळी चिस स्थापना केली
➤विधवा विवाह करण्याचा उद्देश
➤त्यांनी स्वता पहिला विवाह विधवेशी केला

महर्षी कर्वे यांचे अनाथ बालिका आश्रम

➤महर्षी कर्वे यांनी विधवा विवाहाची चळवळ सुरू केली; परंतु या चळवळीस यश मिळाले नाही.
➤त्यामुळे विधवांच्या शिक्षणाकडे लक्ष दिले. त्यांनी १४ जून १८९६ रोजी पुणे येथील सदाशिव पेठेत रावबहादूर भिडे यांच्या वाड्यात अनाथ बालिकाश्रमाची स्थापना केली
➤ या संस्थेचे चिटणीस महर्षी कर्वे व अध्यक्ष डॉ. आर. जी. भांडारकर होते.
➤प्लेगच्या साथीच्या वेळी ही संस्था हिंगणे येथे स्थलांतरित केली होती
➤अनाथ बालिका आश्रम ची उदिष्टे

• विधवा स्त्रियांना शिक्षण देऊन स्वावलंबी करणे.
• विधवांच्या विचारात आणि मनोवृत्तीत बदल करणे
• विधवांची दुःखे हलकी करण्यासाठी प्रयत्न करणे.
• आपले जीवन निरर्थक नसून एक स्वतंत्र व्यक्तिमत्त्व आहे हा विचार विधवा स्त्रियांमध्ये दृढ करणे.
• विधवांना मदत करणे व त्यांच्या शिक्षणाची सोय करणे.

➤ इ.स. १९०४ साली आश्रमातील विद्यार्थिनींची संख्या ४० झाली. या आश्रमात मुलगी, आई व आजीसुद्धा असत

महर्षी कर्वे यांचे विद्यापीठ व ठाकरसी वाद

➤महर्षी कर्वे हे इ.स. १९३२ मध्ये आफ्रिकेवरून परत आले. त्यावेळी त्यांच्यापुढे विद्यापीठ देणग्या मिळविल्या नाहीत. त्यामुळे वार्षिक व्याज देणे शक्य नाही.
➤हा वाद न्यायालयात गेला.व ठाकरसी ट्रस्ट वाद हे संकट उभारले.
➤ठाकरसी ट्रस्टीच्या मते विद्यापीठाने १५ लाख रुपयांच्या या काळात धों. के. कर्वेनी विद्यापीठ व्यवस्थितपणे चालविले
➤शेवटी न्यायालयात तडजोड झाली व विद्यापीठाचे कार्यालय पुणे येथून मुंबईला हलविण्यात आले.
➤येथूनच पुढे महिला विद्यापीठाचा हिंगणे येथील संस्थाशी संबंध तुटला गेला.

महर्षी कर्वे यांचे समता संघ

➤कर्वे यांनी २१ एप्रिल १९४४ मध्ये समता संघ) स्थापन करून मानवी समतेला हातभार लावला.
➤सर्व स्त्रीपुरूषांच्या सरसकट कल्याणाचा पुरस्कार करणे हे या संघटनेचे ध्येय होते.
➤पृथ्वीवरील मनुष्या-मनुष्यात असलेले आर्थिक व सामाजिक मतभेद आणि भेद कमी करून सर्वात समतेची भावना उत्पन्न व्हावी हा समता संघाचा हेतू आहे असे धों. के. कर्वे यांनी उद्देश स्पष्ट केला.
➤ समता संघाच्या तत्त्वाचा प्रचार करण्यासाठी मानवी समता' नावाचे आठ पृष्ठांचे वृत्तपत्र सुरू केले होते.

महिला आश्रमाची स्थापना - १९१५

➤महर्षी धों. के. कर्वे यांनी इ.स. १९१५ मध्ये अनाथ बालिकाश्रम, महिला विद्यालय आणि निष्काम कर्म मठ यांच्या सेवक आणि सेविकांना एकत्र करून महिला आश्रमाची स्थापना केली
➤कर्वे यांनी आयुष्यभर स्त्रियांच्या उद्धाराचाच विचार केला. स्त्रियांचा उद्धार करणे व त्यांच्यात शिक्षणाचा प्रसार करणे ही महिला आश्रमाची उद्दिष्टे होती.

महर्षी कर्वे यांचे जीवन दर्शन

महर्षी कर्वे यांचा गोरव

➤ वरील सर्व माहिती हि MPSC च्या पूर्व मुख्य आणि मुलाखत या सर्व स्तरावर उपयोगी पडणारी आहे

Download महर्षी कर्वे जीवन आणि कार्य In PDF