ISRO is developing Green Propulsion Technology

➤ इस्रो “ग्रीन प्रोपल्शन टेक्नॉलॉजी” विकसित करीत आहे. हे तंत्रज्ञान भारतीय मानव अवकाश उड्डाण अभियान, गगनयान, यासाठी विकसित केले जात आहे, जे डिसेंबर 2021 मध्ये सुरू होणार आहे.

प्रोपल्शन तंत्रज्ञान म्हणजे काय?

➤प्रोपल्शन म्हणजे पुढे ढकलणे किंवा एखादी वस्तू पुढे चालवणे. रॉकेट्स आणि विमानांमध्ये, प्रणोशन न्यूटनच्या तिसर्‍या कायद्याच्या अनुप्रयोगाद्वारे तयार केले जाते, “प्रत्येक क्रियेसाठी, एक समान आणि विरुद्ध प्रतिक्रिया असते”. कार्यरत द्रव किंवा वायू इंजिनला गती देते.

इस्रोचे ग्रीन प्रोपल्शन तंत्रज्ञान ?

➤ इस्रोने ग्रीन प्रोपल्शन टेक्नॉलॉजी विकसित करण्याचा प्रवास 2018 मध्ये सुरू केला. इस्रोने इंधन म्हणून इको-फ्रेंडली solid propellant Glycidyl Azide polymer GAP आणि 2018 मध्ये ऑक्सिडायझर म्हणून अमोनियम डी-नायट्रामाइड विकसित केले.
➤ इस्त्रोने केरोसीन, हायड्रोजन पेरोक्साईड, लिक्विड ऑक्सिजन, आणि ग्लिसरॉल-वॉटर आणि मेथॅनॉल-वॉटर सारख्या ग्रीन प्रोपेलेंट संयोजनांचा तंत्रज्ञान प्रात्यक्षिक प्रकल्प राबविला आहे.
➤इस्त्रोने प्रक्षेपण करणार्‍या वाहनांसाठी लिक्विड ऑक्सिजन, लिक्विड हायड्रोजन आधारित प्रोपल्शन सिस्टमची चाचणी सुरू केली आहे.
➤इस्रो यापूर्वीच आपल्या मोहिमेमध्ये ग्रीन प्रोपल्शन टेक्नोलॉजीज वापरत आहे. तथापि, तंत्रज्ञानाचा उपयोग केवळ अभियानाच्या काही भागात केला जातो.
➤उदाहरणार्थ, लिक्विड ऑक्सिजन, लिपिड हायड्रोजन संयोजन प्रॉपल्शन जीएसएलव्ही एमके-III प्रक्षेपण वाहनाच्या क्रायोजेनिक अपर स्टेट्समध्ये वापरली जाते.
➤इस्रोने आयसरेन विकसित केले आहे. आयसरोने रॉकेलची रॉकेल ग्रेड आवृत्ती आहे. हे पारंपारिक हायड्रॅझिन रॉकेट इंधनास पर्याय आहे.
➤इस्रोने मे २०१7 मध्ये प्रक्षेपित केलेल्या दक्षिण आशिया उपग्रहामध्ये इलेक्ट्रिक प्रोपल्शन सिस्टमचे यशस्वीरित्या प्रदर्शन केले.

दक्षिण आशिया उपग्रह?

➤त्याला जीसॅट -9 देखील म्हणतात. इस्त्रोद्वारे सार्क क्षेत्रासाठी उपग्रह चालविला जातो. हा उपग्रह श्रीलंका, नेपाळ, भूतान, बांगलादेश, अफगाणिस्तान आणि मालदीवमध्ये सेवा देतो. या कार्यक्रमात पाकिस्तानचा समावेश नाही.